بیکاری، سومین مسئله اساسی و جدی کشور شناخته شد - مجله آی سیب

به گزارش گروه دانشگاه خبرنگاران، ابراهیم صالحی عمران در کنفرانس ملی توسعه سرمایه انسانی که امروز 8 بهمن ماه 98 به عنوان بزرگترین رویداد علمی و تخصصی آموزش منابع انسانی در سالن ابوریحان دانشگاه شهید بهشتی تهران برگزار گردید، در مورد مهارت آموزی، توسعه سرمایه انسانی و اشتغال، گفت: مبحث نیروی انسانی مسئله بسیار با اهمیت و مهمی است، اساساً ایجاد آموزش عالی در کشور در راستای تربیت نیروی انسانی برای کادر اداری و دولتی (State Cader) شکل گرفت و توسعه پیدا کرد.

صالحی عمران اضافه نمود: اگر به صورت تاریخی و ریشه ای مسئله پیدایش و گسترش آموزش عالی در کشور را آنالیز کنیم، در می یابیم دولت ها برای تأمین احتیاج منابع انسانی در ادارات دولتی به سمت ایجاد دانشگاه ها گام برداشتند؛ چراکه تجربه غرب هم این را نشان می داد و بر همین الگو دانشگاه تهران به عنوان اولین مرکز آموزش عالی در کشور تأسیس شد.

وی با بیان اینکه با گذشت سالیان متمادی از شکل گیری آموزش عالی، کماکان تقاضا، توسعه و گسترش این امر در راستای استخدام نیروی انسانی برای جذب در ادارات دولتی و بدنه دولت شکل می گیرد و به یک فرهنگ غالب در کشور تبدیل شده است، توضیح داد: پس از جنگ تحمیلی مجدداً شاهد گسترش فراینده آموزش عالی در کشور بودیم؛ چرا که برای بازسازی کشور احتیاج به نیروی متخصص احساس می شد و بر مبنای همین تفکر باز هم نگاه ها به سوی سیستم های آموزشی بالاخص دانشگاه ها معطوف شد و نظریه سرمایه انسانی (HCT) زیربنای توسعه تلقی شد و طبیعتا مراکز آموزش عالی باز هم توسعه پیدا کردند.

رییس دانشگاه فنی وحرفه ای با اشاره به اینکه طی این سال ها دولت ها سیاست گسترش و توسعه دسترسی آموزش عالی را در پیش گرفتند و بحث آموزش عالی توده ای بر مبنای آنکه بایستی آموزش عالی در اختیار همگان قرار بگیرد، شکل گرفت، اظهارکرد: اعتقاد دارم آموزش عالی در این برهه به تقاضای اجتماعی واگذار شد و مراکز آموزش عالی به صورت قارچ گونه در شهر های مختلف ایجاد شد که می توان آن را سیاست گسترش انفعالی نام گذاری کرد.

وی با طرح این سوال که چرا آموزش عالی در سال های اخیر مورد انتقاد نهاده شد، با اشاره بر گزارش مجمع دنیای اقتصاد در باره شاخص سرمایه انسانی و گزارش مرکز آنالیز های استراتژیک ریاست جمهوری که در سال 1396 تهیه شد، اظهار کرد: در گزارش مرکز آنالیز های استراتژیک ریاست جمهوری 100 مسئله اصلی و سناریو های پیش روی ایران آنالیز شد که بیکاری سومین مسئله اساسی و جدی کشور شناخته شد.

صالحی عمران گفت: مجمع دنیای اقتصاد از سال 2013 گزارش شاخص سرمایه انسانی (HCI) را منتشر می نماید و این رتبه بندی برای 130 کشور در مقیاس صفر (بدترین) تا صد (بهترین) و در چهار زیر شاخص ظرفیت، به کارگیری، توسعه و دانش فنی ارائه شده است. بر اساس این شاخص، دنیا در سال 2017 تنها 62 درصد از سرمایه انسانی خود را توسعه داده است و ایران در فهرست شاخص سرمایه انسانی 2017 با تصاحب امتیاز 97/ 54 در رتبه 104 از میان 130 کشور ایستاد.

وی با اشاره به اینکه اقتصاد ایران در رتبه بندی زیرشاخص به کارگیری از میان 130 کشور در صندلی 128 نهاده شده است و در این راستا بدترین عملکرد ایران در متغیر نرخ مشارکت نیروی کار بین سنین 25 تا 54 به ثبت رسیده است که جزو متغیر های زیرشاخص به کارگیری است، اضافه نمود: بی شک می توان گفت که پاشنه آشیل ایران در شاخص سرمایه انسانی، معیار مشارکت افراد 24 تا 54 ساله (افراد در سن اشتغال و اغلب با تحصیلات دانشگاهی) در اقتصاد است.

صالحی عمران با تأکید بر آمار هایی که ارائه شد، اعلام کرد: ما دانشگاه ها را توسعه دادیم، ولی متاسفانه نتوانسته ایم آن را به بدنه اقتصاد گره زده و با بازار کار همراه کنیم.

وی با عنوان اینکه نقد های زیادی به سبک توسعه منابع انسانی و گسترش آموزش عالی در کشور وارد است، اظهار کرد: در همین زمینه می توان به آمار حدود 50 درصدی کارآموزان مراکز آموزش های فنی وحرفه ای در سازمان آموزش فنی وحرفه ای دانش آموختگان دانشگاهی هستند، اشاره نمود.

رییس دانشگاه فنی وحرفه ای اظهار داشت: طبق آمار های بانک دنیای که در سال 1995 آماده شد، بطور نسبی سرمایه انسانی یک جامعه زمانی گرایش به بی فایده شدن دارد که مهارت های آموخته شده با فرصت های بازار کار هماهنگ نباشد و آموزش عالی به بهای از دست رفتن آموزش ابتدایی و متوسطه حمایت گردد و مورد توجه قرار گیرد.

وی در پاسخ به این سوالات که چرا بین آموزش و اشتغال در ایران ارتباط چندانی وجود ندارد و چه باید کرد؟ راه چاره های برون رفت از این نقدها چه هستند؟ چه راه چاره هایی برای رسیدن به کارآفرینی و اشتغال وجود دارد؟ گفت: راه چاره های برون رفت از شرایط فعلی، یک بخش در خارج از نظام آموزشی از جمله نظام فرهنگی واجتماعی، فراوری ناخالص ملی و رشد مالی است و بخش دیگر شناخت نظام فراوری، بازار کار و اشتغال و اصلاحات آموزشی ایجاد پیوند میان بازار کار و آموزش است.

صالحی عمران تأکید کرد: برنامه های آموزشی و درسی در آموزش عالی مبتنی بر اطلاعات بازار کار و ایجاد صلاحیت ها نیست و تعداد مشاغلی که در دانشگاه ها آموزش داده می گردد، خیلی کم است.

وی گفت: بازار کار نسبتاً قابل پیش بینی، فراوری انبوه و مشتری مداری، اهمیت بومی گرایی، بازار های محافظت شده ملی، انتخاب مصرف نماینده، کثرت گرایی و رقابت دنیای از ویژگی های نظام فراوری است.

دکتر صالحی عمران به توسعه منابع انسانی در نظام فوردیستی اشاره و اظهار کرد: افراد در پارادایم کاری فوردیسمی شغل تعیین و ثابتی داشتند و به دلیل ثبات بازار کار عرضه و محتوای آموزشی در زمان طولانی ثابت بود و نیروی انسانی به لحاظ ماهیت مشاغل از مهارت های سطح پایینی برخوردار بودند؛ بنابراین کارگران تنها در انجام یک شغل مهارت کسب می کردند و به همین خاطر احتیاج چندانی به کارآموزی احساس نمی شد؛ لذا نتیجه آن می گردد دانشگاهی که غیر کارآفرین است.

صالحی عمران در شرح توسعه منابع انسانی در قالب نظام پست فوردیسم با اشاره به اینکه در نظام فرافوردیسم احتیاج به شایستگی نیروی انسانی و نیروی کار ماهر به دلیل تغییرات سریع تکنولوژیکی و تحولات مالی مرتباً در حال افزایش است، تأکید کرد: از این رو ضرورت هماهنگی مستمر بین نظام آموزشی و بازار کار بیش از پیش محسوس است. به همین خاطر یکی از وظایف اساسی نظام آموزش عالی فراهم کردن شرایطی است که در آن نیرو های تحصیلکرده بتوانند از دانش و توانایی هایی برخوردار شوند که با احتیاج های متغیر و نوین مالی و صنعتی متناسب باشد.

وی خطاب به حاضرین با تأکید بر اعتلا و ارتقای آموزش های عالی فنی وحرفه ای و مهارتی با عنوان اینکه 80 تا 90 درصد جوانان در اروپا، امریکا، ژاپن و کشور های جنوب شرقی آسیا آموزش های مهارتی را انتخاب می نمایند، گفت: چالش پیش روی آموزش عالی کشور این است که بخش های رسمی آموزش در ایران رو به افزایش است؛ ولی بخش های غیر رسمی آموزش مهارت رو به کاهش است و رویکرد نامناسب عمومی و استقبال خارج استاندارد دنیای از تحصیلات آکادمیک دانشگاهی همراه است، بنابراین باید به این باور برسیم که با افزایش سطوح مدارک دانشگاه کارآفرین نخواهد شد.

صالحی عمران ادامه داد: یکی از مسائل نظام های آموزش عالی این است که چگونه گستره شایستگی ها و مهارت های مربوط به کار را تشخیص دهند و در برنامه های آموزشی و درسی ارائه نمایند تا بدین ترتیب زمینه ای مناسب برای اشتغال و کارآفرینی فراهم آورند که شایستگی های کلیدی، مهارت های اشتغال پذیری، مهارت های اساسی از راه چاره های اصلاحات آموزشی در توسعه منابع انسانی قلمداد می گردد.

رییس دانشگاه فنی وحرفه ای اضافه نمود: توجه به احتیاج های آموزشی بنگاه های کوچک (SME) و متوسط مالی در کشور می تواند فرصت های اشتغال بیشتری فراهم کند.

وی در سرانجام از صداقت، انصاف، رازداری، شرافت، درستکاری، شفافیت، عدالت، امانتداری، پاسخ گویی، بی طرفی، قابلیت اعتماد به عنوان شایستگی های مربوط به سرمایه اخلاقی، یاد و نتیجه گیری کرد: اصلاح تصورات فرهنگی ذی نفعان از آموزش عالی، شناخت نظام فراوری، بازار کار و اشتغال، ظرفیت های جدید، مطالعه آینده کار در ایران و اصلاحات آموزشی (ایجاد پیوند میان بازار کار و آموزش) و مهارت آموزی و صلاحیت محور کردن آموزش عالی از جمله فعالیت هایی است که می توان در زمینه توسعه کمی و کیفی سرمایه انسانی انجام داد.