کارخانه صابون سازی در وان حمام! - مجله آی سیب

کارخانه صابون سازی در وان حمام!

نویسنده: محمد مسیح یار احمدی

صابون را تقریبا می توان از انواع چربی ساخت؛ بهترین راه برای استفاده از چربی های گوشت پهلو یا پشت به جای مانده از پخت و پز،تبدیل آنها به صابون است چگونه می توان صابون چربی گوشت ساخت؟

آماده کردن وسایل ساخت صابون

پس از جمع آوری چربی ، مرحله بعد آماده سازی لوازم تهیه صابون است:

چربی آماده شده که برای تهیه 2دو جین قالب کوچک به حدود یک لیتر از آن نیاز خواهیم داشت.

قالب؛ می توانید از جعبه های پلاستیکی تخم مرغ استفاده کنید.

محلول قلیایی خانگی که شامل هیدروکسید سدیم است؛ برای این محلول می توانید از لوازم بهداشتی ویژه پاکسازی فاضلاب ها استفاده کنید. این محلول، چیزی است که چربی را به صابون تبدیل می کند. شما برای این کار به یک محلول تا حد امکان خالص و غلیظ بدون افزودنی نیاز دارید، پس تا حد امکان سعی کنید، محلولی ساده و ابتدایی خریداری کنید. بعضی از فروشگاه های لوازم آموزشی ممکن است این محلول را به نام بخشی از آزمایش تولید صابون به فروش برسانند.

کاسه و ظروف غیر فلزی ؛ محلول قلیایی با فلزات واکنش شیمیایی خواهد داشت،پس به ظرف، قاشق و مخلوط کن پلاستیکی یا شیشه ای نیاز خواهید داشت.

فنجان یا پیمانه مقدار گیری که از آن برای مخلوط کردن به مقدار آب و چربی استفاده خواهیم کرد.

لوازم ایمنی که شامل عینک آزمایشگاه که اطرافش پوشیده است و دستکش ایمنی می شود؛ محلول قلیایی در صورت تماس با پوست به شدت سوختگی شیمیایی ایجاد می کند؛برای همین به شدت در استفاده از آن باید محتاط باشید و از پوشش مناسب استفاده کنید؛ این محلول زیاد فرّار نیست و تنها باید مراقب لمس آن باشید؛ و اگر کمی از آن روی شما ریخت با یک محلول اسیدی مثل سرکه می توانید اثر آن را به صورت شیمیایی خنثی کنید.

اگر می خواهید صابون تان رنگی باشد می توانید از رنگ خوراکی، مثل رنگ زرد یا قرمز برای آن استفاده کنید.

دستگاه مقدار گیری محلول قلیایی؛برای مقدار گیری محلول قلیایی باید راهی پیدا کنید . راه دقیقش محاسبه محلول از طریق وزن کشی دیجیتال اولیه پودر محلول است ولی می توانید با استفاده از قاشق مقدار گیری آن را به تبدیل به مقیاس حجمی مقدار گیری کنید.

مخلوط کن برقی؛ که برای افزایش سرعت مخلوط کردن از آن استفاده خواهیم کرد.

جمع کردن چربی

چربی خام را می توانید از باقیمانده گوشت های پاک شده جمع کنید؛ ولی اگر عجله دارید و نمی خواهید از دورریختنی ها استفاده کنید، دنبه یا گوشت های با چربی زیاد قابل خریداری هستند. ما این چربی های ذخیره شده را بعدا باید خالص کنیم؛ برای به دست آوردن یک لیتر چربی که برای تولید2دوجین قالب صابون نیاز است، تقریباً به 4/5کیلو گوشت پهلو و پشت نیاز خواهیم داشت. سپس آنها را روی ماهیتابه به آرامی ذوب می کنیم و مایع چربی را با استفاده از فیلتر گریس یا الک از تکه های گوشت پاک می کنیم و سپس آنها را برای استفاده بعدی در یخچال نگهداری می کنیم . همچنین مثل گوشت می توانید این چربی خالص شده را به صورت حیوانی یا گیاهی(مثل آفتاب گردان یا زیتون)خریداری کنید. بعد از پایان ذوب چربی برای تمیز کردن ظرف می توانید از تفاله قهوه استفاده کنید، برای رقیق تر شدن تفاله قهوه هم مقداری آب به آن اضافه کنید.

روش کلی کار

در تولید صابون ما فقط به سه ماده نیاز داریم؛ نوعی چربی خالص ، آب و محلول قلیایی؛ که محلول قلیایی طی یک فرایند شیمیایی به نام صابون سازی، چربی را به صابون تبدیل می کند. مولکول های تری گلیسیرید در چربی با مولکول های هیدروکسید سدیم پیوند می خورند و یک مولکول صابون نو و یک مولکول گلیسیرین می سازند. نسبت مقدار چربی به محلول قلیایی مهم است؛ استفاده بیش از مقدار محلول قلیایی موجب باقی ماندن زیادی آن و آسیب رسانی به پوست می شود. در حالی که اگر چربی صابون بیش از حد باشد، به جای پاک کنندگی باعث چرب شدن خواهد شد. هر چند که بیشتر سازندگان صابون، مقداری چربی اضافه در صابون هایشان باقی می گذارند که موجب احساس بهتر و نرم شدن پوست می شود. دستورالعملی که برای ساخت صابون استفاده می کنیم کمی برای پرچرب شدن صابون تغییر داده شده است. برای به دست آوردن مقدار محلول قلیایی باید مقدار چربی را ضربدر 132کنیم. برای مثال اگر 900گرم چربی خالص داریم، به 120گرم پودر محلول قلیایی نیاز خواهیم داشت . نسبت استفاده از آب هم نصف حجم چربی خواهد بود، یعنی اگر از چهار فنجان چربی برای تولید استفاده می کنیم باید دو فنجان آب سرد به آن اضافه کنیم.

خالص کردن چربی

به دلیل اینکه باقی ماندن تکه گوشت در چربی ای که خودمان تولید کرده ایم می تواند فساد ایجاد کند یا فرایند صابون سازی را به هم بریزد باید چربی را خالص کنیم. برای این کار چربی را به آرامی گرم می کنیم و سپس با مقداری آب می جوشانیم. مقدار آب باید دو برابر چربی باشد تا چربی به تنهایی نجوشد. کمی بیش از یک ساعت که چربی نرم شد و آب به آهستگی جوشید، حجم مخلوط به آرامی کاهش پیدا می کند و ظاهر آن تمیزتر می شود. چربی ها به هم می پیوندند و قطعات اضافی ته نشین می شوند. سپس مخلوط را از روی حرارت برداشته، پس از خنک شدن داخل یخچال می گذاریم تا دوباره جامد شود. وقتی که چربی پس از حدود دو تا هشت ساعت بنابر دمای یخچال و مقدار چربی، جامد شد، کیک چربی را از قابلمه خارج می کنیم و داخل یک قابلمه بزرگ تر قرار می دهیم . هنگام این انتقال باید سعی کنید که فقط چربی منتقل شود و مایع آبکی و قطعات گوشت و ... با آن وارد نشوند. می توانید از دست برای جدا کردن مواد اضافی استفاده کنید. برای استفاده در آزمایش لازم است چربی را مجددا به آرامی گرم و مایع کنید.

آماده سازی مواد برای آزمایش

چربی

برای آماده سازی چربی، باید آن را مجددا گرم کنیم، حرارت را روی 45-40 درجه سلسیوس یا 110-105 درجه فارنهایت تنظیم می کنیم که به مقدار مایع نگه داشتن چربی گرم باشد.

محلول قلیایی

برای تهیه محلول قلیایی لازم است پودر قلیایی که حدود 120گرم برای آزمایش ماست را در دو فنجان آب مخلوط کنیم . از آب سرد و خنک تر از دمای اتاق استفاده می کنیم تا از بالا آمدن گاز جلوگیری کنیم. مراقب باشید که هنگام تهیه محلول قلیایی از دستکش ایمنی لاستیکی و محافظ چشم استفاده کنید. پودر را در ظرف شیشه ای بریزید و به آرامی آب را در حالی که روی جداره ظرف هدایت می کنید به آن اضافه کنید و آهسته با قاشق پلاستیکی محلول را هم بزنید. مقدار محلول قلیایی که می سازیم براساس مقدار چربی مورد استفاده مان تنظیم شده است . اگر مقدار چربی را افزایش می دهید یا روغن های دیگر به صابون اضافه می کنید باید طبق رابطه ای که گفته شد مقدار محلول قلیایی را دوباره تنظیم کنید.

ساخت صابون

اگر تمام مواد اولیه آماده شد ه است، ابزار مخلوط کننده و ظرف های پلاستیکی یا شیشه ای را حاضر کرده اید و دستکش و عینک محافظ را پوشیده اید، می توانیم به مرحله صابون سازی برویم . برای تولید، نیاز به یک حمام آب با دمای حدودا110-105فارنهایت(45-40سانتی گراد)داریم،ظرف پلاستیکی مان را در قابلمه ای که آب درون آن ریخته ایم می گذاریم، به صورتی که اطراف ظرف را آب پر کرده باشد. این حمام ضمن متعادل نگه داشتن دمای واکنش و صابون، سرعت واکنش را هم کمی افزایش می دهد. در حالی که مشغول هم زدن چربی نرم شده هستیم، محلول قلیایی را به آرامی داخل چربی می ریزیم. برای مدتی مخلوط کردن (که بهتر است با همزن باشد)را ادامه می دهیم. کم کم مخلوط در حال واکنش غلیظ شده، رنگ شفاف خود را از دست می دهد و شبیه صابون می شود. این فرایند بین پنج تا 30دقیقه طول می کشد . می توانید از قاشق هم استفاده کنید، ولی زمان واکنش شاید خیلی طولانی شود؛ اما حتما مراقب باشید همزن تان فلزی نباشد تا با محلول قلیایی واکنش ندهد. هم زدن با مخلوط کن به دلیل شدت ضربات و چرخش حباب های هوا را به محلول اضافه خواهد کرد و صابونمان متخلخل خواهد شد. در همین مرحله است که اگر بخواهید باید رنگ را اضافه کنید.

قالب گیری

از زمانی که صابون شروع به شکل گرفتن می کند تا وقتی که کاملا سفت می شود حدود15دقیقه فرصت دارید و پس از آن کار با آن سخت می شود. این زمان برای قالب گیری زمان خوبی است و فرصت دارید حتی به صابون های تان افزودنی های مجاز مثل قطعات آرایشی، رنگ برای شکل ابروبادی و ... هم اضافه کنید . در این زمان و در حالی که صابون در حال گرفتن خود است و هنوز نرم است، آن را در قالب، قالب گیری کنید.

عمل آمدن

تا اینجا آن چیزی که شما واقعا دارید، مخلوط چربی با محلول قلیایی است . برای کامل شدن فرایند صابونی شدن و تبدیل مخلوط ما به صابون به زمانی حدود دو هفته (بنا بر موقعیت و دستور العمل و چربی مورد استفاده بلندتر یا کوتاه تر) نیاز است. قالب ها را با پوشش پلاستیکی بپوشانید و برای خشک شدن به جایی مثل بالای کابینت منتقل کنید. تقریبا بعد از یک روز صابون ها آن قدر خود را گرفته اند که بتوانید آنها را از قالب جدا کنید ولی برای عمل آمدن آن همچنان باید صبر کنید . در طول زمان که صابون سفت می شود، خشک شده و کمی از رنگ خود را (که بنا بر چربی فرق دارد) از دست می دهد؛ سفیدها سفیدتر می شود، رنگ قرمز تقریبا صورتی می شود و Phصابون از11به 8،9کاهش خواهید یافت که براساس آموزه های دبیرستان برای تست این قضیه می توانید از ورق های لیتموس استفاده کنید یا اینکه آن را کمی بو کنید؛ بوی تند قلیایی تقریبا بعد از دو هفته از بین می رود . پس از جدا کردن قالب می توانید لبه های آن را با چاقو صاف کنید.

منبع: نشریه دانستنیها شماره 14

منبع: راسخون