کتاب تاریخ بیهق از اعلاترین نمونه های تاریخی موثق است - مجله آی سیب

استاد دانشگاه فردوسی مشهد و مصحح کتاب تاریخ بیهق در آیین رونمایی از این کتاب گفت: ابوالحسن بیهقی به لحاظ گستردگی دانش، علوم و تالیفات ارزشمند در عصر خود به فرید خراسان معروف بود.

سلمان ساکت افزود: تاریخ بیهق از آثار نمونه و منحصر به فرد تاریخ های محلی است و بر خلاف دیگر تاریخ های محلی که منحصر به اطلاعات تاریخ و جغرافیای تاریخی بودند این اثر جامع الاطراف است و به حوزه های مختلف علوم اشاره داشته است.

وی ادامه داد: ابوالحسن بیهقی بیش از 80 جلد کتاب در حوزه های مختلف ادبیات، تاریخ، حکمت، نجوم، طب، فقه، حدیث و علم انساب دارد که فهرست آنها در کتاب مشارب التجارب آورده شده اما بخش زیادی از آثار در گذر زمان از بین رفته است.

محقق و مصحح کتاب تاریخ بیهق گفت: از ویژگی های شاخص این کتاب، اطلاعات تاریخی - جغرافیایی این منطقه است و این کتاب در ردیف تواریخ محلی و شاهکاری در این گونه تاریخی است.

ساکت افزود: کتاب تاریخ بیهق در بین آثار زمانه خود یگانه و نمونه بوده و در آن اطلاعاتی آمده که در دیگر آثار مورخان و نویسندگان معاصر وی نبوده است مثلا در این کتاب از فعالیت زنان به عنوان کنشگران فرهنگی یاد شده است و نیز بیهقی با رویکرد و نگاه خود به تاریخ، فلسفه تاریخ را بیان کرده است.

وی ادامه داد: ابوالحسن بیهقی یکی از کهن ترین شارحان نهج البلاغه بوده است و کتاب معارج نهج البلاغه بیهقی از نخستین شرحها درباره نهج البلاغه است که آن را به درخواست سادات منطقه بیهق و به زبان عربی نوشته است.

مصحح کتاب تاریخ بیهق گفت: بیهقی با نگارش تاریخ بیهق، شناسانه بیهق را به یادگار گذاشته و شایسته است 10 مرداد به عنوان سالروز تولد این حکیم و ادیب مشهور در تقویم رسمی کشور نامگذاری شود.

عضو فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی نیز در این مراسم گفت: سبزوار از دیرباز سرزمین ادبیات، تاریخ، فرهنگ و تمدن بوده و مفاخر بسیاری را در دامان خود پرورده است واین شهر مرکز دانش، ادبیات و نثر فارسی نام گرفته و همان طور که شاهنامه فردوسی نمونه اعلای نظم فارسی است تاریخ بیهقی نیز الگوی شایسته ای از نثر اعلای فارسی است.

محمدجعفر یاحقی افزود: تاریخ بیهق تنها به شرح جامع جنگ و شرارت های تحمیلی در این دیار محدود نمی شود بلکه در آن به تمامی رویدادهای فرهنگی، اجتماعی، مردم شناسی و حوزه اقتصادی منطقه اشاره شده است.

استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: کتاب تاریخ بیهق از اعلاترین نمونه های تاریخی موثق است که مورد توجه بسیاری از اندیشمندان در زمینه جامعیت جغرافیای تاریخی و محلی است و با اطلاعاتی ارزشمند در زمینه های گوناگون برای تاریخ دیار بیهق ماندگار شده است.

ظهیر الدین ابوالحسن علی بن زید بیهقی معروف به ابن فندق بیهقی و فرید خراسان، حکیم و ادیب مشهور ایران و از ریاضیدانان بزرگ قرن ششم هجری است.

ابن فندق در ششتمد به جهان آمد و در جوانی به کسب علوم مختلف پرداخت و بسیاری از استادان بزرگ زمان خود را در بیهق، نیشابور، مرو، سرخس و دیگر منطقه ها خراسان ملاقات کرد و از آنان بهره جست و از جمله ملاقاتی با حکیم عمر خیام داشت که شرح آن را در کتاب تتمه صوان الحکمة آورده است.

مهمترین اثر او کتاب پارسی تاریخ بیهق در تاریخ و جغرافیای ناحیه بیهق و ذکر رجال علم و ادب و نیز سادات و خاندان مشهور و دیگر اطلاعات تاریخی آن سرزمین است.

از آثار او کتابی در ستاره شناسی به پارسی به نام جوامع احکام النجوم در سه جلد موجود است که او این کتاب را به خواهش دوستان خود نوشت. بیهقی در سال 565 هجری قمری درگذشت و آرامگاه این دانشمند در شهر ششتمد است که پیش از این از توابع شهرستان سبزوار بود و چندی است به شهرستان ارتقا یافته است.

شهرستان ششتمد در 240 کیلومتری جنوب غربی مشهد با وسعت سه هزار و 786 کیلومتر مربع، دارای 24 هزار نفر جمعیت است. این شهرستان دارای 2 بخش مرکزی و شامکان، 48 دهیاری و 53 آبادی است.