واتساپ با اطلاعات ما چه می نماید؟ - مجله آی سیب

علی نعمتی، کارشناسی ارشد دیتا ساینس و ماشین لرنینگ (یادگیری ماشین) از دانشگاه واشنگتن در گفت وگو با خبرنگار خبرنگاران می گوید: اولین مسئله ای که پیرامون واتساپ باید بدانیم این است که واتساپ یک نرم افزار ارتباطی است که پیغام ها را از یک طرف می گیرد و به یک طرف دیگر می فرستد و برعکس. این پیغام ها که شامل صدا، تصویر و متن نوشتاری است از کاربری مثلا در بوشهر گرفته و برای کاربری در شیراز ارسال می گردد و وقتی که آن دریافت نماینده پیغام ها را دریافت می نماید کلیه محتوای پیغام ها از روی سِرور پاک می گردد. این اصل کار و در واقع پایه و بنیان یک نرم افزار ارتباطی به نام واتساپ است.

وی ادامه داد: واتساپ سال 2009 توسط دو کارمند سابق یاهو به نام های برایان آکتون و جان کوهن زمانی که از یاهو خارج شدند ساخته شد و در سال 2014 نیز این نرم افزار به مارک زوکربرگ و کمپانی فیسبوک به قیمت 19میلیارد دلار فروخته می گردد.

این پژوهشگر دیتا ساینس درباره این موضوع که آیا واتساپ پیغام های کاربران را در سِرور خود نگه می دارد می گوید: با توجه به پالیسی (قرارداد امنیت اطلاعات) که واتساپ در اپلیکیشن خود تعریف نموده است و همینطور به این دلیل که برای قرار دادن چیزی قریب به یک میلیارد پیغام در طول روز (تحقیق در سال 2011) و با داشتن 2 میلیارد کاربر فعال (تحقیقی در سال 2017) به سرورهای غول پیکری احتیاج است. به همین دلیل واتساپ دیتا را از کاربر اول گرفته و رمزنگاری شده به کاربر دوم منتقل می نماید اما محتوا را در سرور خود نگه نمی دارد.

وی اضافه نمود: پس این تصور که منتقل شدن یا متصل شدن اطلاعات کاربران واتساپ به فیسبوک این امکان را به این شرکت برای خواندن اطلاعات آنها می دهد تصور درستی نیست. در واقع زیرساخت چنین کاری در شرکت واتساپ وجود ندارد.

نعمتی درباره اقدام جدید واتساپ درباره اشتراک گذاری اطلاعات با فیسبوک می گوید: این روزها این پرسش به وجود آمده است که آیا دیتای ما مثل دیتای نوشتاری یا شماره کارت های اعتباری به فروش می رود یا خیر باید عرض کنم که نه چنین چیزی نیست اما اطلاعات ما شامل ایمیل و شماره تلفن و غیره به فروش می رود. پدیده جدیدی که در دنیای دیتا به وجود آمده بحث ماشین لِرنینگ ها هستند. یا به فارسی یادگیری ماشین که بر پایه هوش مصنوعی بوده و در حال حاضر موضوع داغ دنیای فناوری های نو در این حوزه است.

این متخصص علم داده ها ادامه می دهد: هر جا که دیتا باشد در نتیجه احتمال حضور ماشین لرنینگ و بحث یادگیری ماشین توسط هوش مصنوعی بالاست. حالا در شرایط جدیدی که به وجود آمده شاید برخی کاربران تصور نمایند فیسبوک میخواهد اطلاعات ما از جمله عکس ها و فایل های صوتی و... را مشاهده کند، ما باید بدانیم که از قبل چنین اجازه ای را به آنها داده ایم. برای مثال درست است که پیغام های ما در سرور شرکت حذف می گردد اما پروفایل ما همچنان وجود دارد و با استفاده از همین پروفایل ها می گردد چیزهایی مثل سن یا حتی بیماری ها را تشخیص داد.

این پژوهشگر حوزه هوش مصنوعی توضیح داد: این روزها این پرسش به وجود آمده است که آیا دیتای ما مثل دیتای نوشتاری یا شماره کارت های اعتباری به فروش می رود یا خیر باید عرض کنم که نه چنین چیزی نیست اما اطلاعات ما شامل ایمیل و شماره تلفن و غیره به فروش می رود.

وی در پاسخ به این پرسش که این اطلاعات چه چیزهایی را شامل می گردد به خبرنگاران گفت: مجموعه ای از اطلاعاتی چون سن، جنسیت، تاریخ تولد، عکس شما و یک سری اطلاعات که آیدی یا پروفایل شما را تشکیل می دهند؛ این ها را می توانند به ماشین لرنینگ ها بدهند و یا مثلا کمپانی فیسبوک با فروش این اطلاعات می تواند کسب درآمد کند.

نعمتی اضافه نمود: خریداران اطلاعات شما از این اطلاعات مثلا برای فروش اجناس خود استفاده می نمایند. فرض کنیم شما یک خانم بین 25تا 30سال هستید، وقتی که شما در فیسبوک جستجویی می کنید با توجه به اطلاعاتی که فیسبوک از شما دارد، پیشنهاداتی چه در جستجوها چه در بحث تبلیغات به شما می دهد که به شرایط شما نزدیک است.

این محقق می افزاید: تا هشتم فوریه پذیرش این مقررات به صورت کاملا اختیاری است اما پس از آن اجباری می گردد و اگر شما آن را نپذیرید، سرویس را از دست می دهید. در واقع به دلیل قوانین موجود می خواهد از شما اجازه بگیرد اما از قبل تصمیمش را گرفته است که فیس بوک به عنوان کمپانی مادر هم، اطلاعات شما را به وسیله واتساپ داشته باشد.

علی نعمتی درباره اپلیکیشن های جایگزین واتساپ می گوید: سرویس های زیادی برای جایگزینی واتساپ وجود دارد. مثلا این روزها اسم نرم افزار سیگنال بر سر زبان هاست؛ اما نرم افزارها احتیاج به کسب درآمد دارند و شما هیچ اپلیکیشنی پیدا نمی کنید که به صورت صد درصد رایگان باشد و خیلی هم امن باشد و اطلاعات شما را نفروشد. عملا این موضوع از نقطه نظر تجاری منطقی نیست، چون کمپانی ها به دنبال سود هستند و از این طریق سرپا می مانند و به فعالیت خود ادامه می دهند. با این وجود سیگنال ادعا می نماید غیرانتفاعی است به این معنی که دنبال سوددهی و فروش اطلاعات نیست.

وی ادامه داد: سیگنال که به عنوان جایگزین واتساپ معرفی می گردد کارایی در حد واتساپ دارد که البته معمولا چنین جایگزینی هایی به سیاست های داخلی و تجاری کشورها و استقبال کاربران بستگی دارد.

نعمتی که در حال تحصیل در مقطع دکترا با گرایش تاثیر ماشین لرنینگ ها در بیماری های واگیردار در دانشگاه علوم پزشکی ویسکانسین است درباره این نکته که شرکت هایی مثل فیس بوک با اطلاعات ما چه کارهایی می توانند نمایند به خبرنگاران شرح داد: اگر به طور کلی شما مایل به انتشار یا درز اطلاعات خود در اینترنت و در نتیجه فروش و استفاده از آنها نیستید، بهتر است که اولا تعداد اپلیکیشن های مشابه را کاهش داده و سعی کنید صرفا با یک اپلیکیشن کار کنید و دوم اینکه عکس و محتوایی که فکر می کنید برای شما دردسر ساز خواهد شد را با این اپلیکیشن ها ارسال نکنید.

این پژوهشگر هوش مصنوعی اضافه نمود: پس در صورتی که مایل هستیم اطلاعات ما به هیچ وجه درز پیدا نکند نباید از این اپلیکیشن ها استفاده کنیم که البته این هم در دنیای کنونی امکان پذیر نیست. اما میتوان با عدم دسترسی برنامه ها به صدا و تصویر و مکان یابی و… میزان این اطلاعات را کاهش داد.

وی تاکید نمود: نظر شخصی من این است که با توجه به ساختار امنیتی این اپلیکیشن ها به هیچ وجه عکس و فیلم خود را با این نرم افزارها ارسال نکنید چرا که در اموری مثل تشخیص چهره یا مقاصد دیگری استفاده می گردد. حتی همین گوشی هایی که در دست من و شماست دائما در حال شنود صدای ماست و بارها رخ داده که ما با اطرافیان خود درمورد موضوعی صحبت می کنیم و مدتی بعد در اینستاگرام به پست هایی با همین مضمون برمی خوریم.

نعمتی درباره اینکه کاربران ایرانی نگرانی از بابت درز و فروش اطلاعات خود داشته باشند یا خیر اظهار کرد: باید گفت که به دلیل تحریم ها و اینکه شرکت های ارایه دهنده در ایران مستقر نیستند، معمولا اطلاعات ایرانی ها برای فروش قرار داده نمی گردد اما قطعا با توجه به توسعه ماشین لرنینگ در آینده شاهد این موضوع خواهیم بود.

وی اضافه نمود: فرض بگیرید شرکت اپل با توجه به اطلاعات من که می داند بین 25 تا 40 ساله هستم یک سری تبلیغات را به نمایش می گذارد. واضح است که این تبلیغات یا برای ایرانی ها نمایش داده نمی گردد یا به دلیل تحریم ها کارایی خاصی برای طرفین نخواهد داشت، پس با این شرایط می بینیم که تاثیری بر دنیای ایرانی ها نخواهد داشت. به هرحال باید در نظر گرفت اطلاعات ذکر شده همچنان در حال ذخیره شدن هستند و در زمان مناسب مورد استفاده قرار می گیرند.

این کارشناس ادامه داد: دلیل دوم اینکه به دلیل تایپ فارسی توسط کاربران ایرانی، و اینکه ماشین لرنینگ ها خیلی در بخش فارسی توسعه داده نشده اند. البته این موضوع صرفا برای متون نوشتاری است ولی فیلم و عکس را به راحتی می توان دید و تحلیل کرد.

پژوهشگر حوزه هوش مصنوعی بیان نمود: با تمام این شرایط ایرانی ها در معرض خطر کمتری از بابت افشای اطلاعات خود هستند گرچه که این امر مقطعی است. در نتیجه با توجه به همه این موضوعات کاربران لزوما بایست قرارداد امنیتی هر نرم افزاری که استفاده می نمایند را قبل از تایید مطالعه نمایند و به طور کلی سواد آی تی خود را ارتقا دهند.

گفت وگو از: حیدر کاشف، خبرنگار خبرنگاران بوشهر